/ natur / "Omlag halvparten av tilfella blir forårsaka av ei unormal oppblomstring av bakterien Clostridium perfringens."

Heidi Molstad Andresen

I 2019 døydde 42 hundar av akutt hemoragisk diarésyndrom. Tilstanden opptrer oftare om hausten, og er framleis delvis eit mysterium for forskarane.

Ein hund som brått får blodig diaré, kan skremma sjølv dei mest erfarne hundeeigarane. Tilstanden heiter akutt hemoragisk diarésyndrom og kan utvikla seg raskt frå mild sjukdom til alvorleg blodforgifting.

– Milde kliniske teikn kan vera nokre få rundar med oppkast og blodig diaré som går over av seg sjølv innan 12–48 timar, der hunden igjennom dette er allment i god form, drikk godt og kjem i gang med å eta relativt fort etter oppkastet. Nøkkelen er god allmenntilstand, seier Sivert Sivert Nerhagen, som er internasjonal spesialist i indremedisin for smådyr ved NMBU Veterinærhøgskolen.

– Hundar som har ein veldig rask reduksjon i allmenntilstanden, eller ikkje vil drikka eller kastar opp alt av mat og drikke, skal undersøkjast av veterinær, seier Sivert Nerhagen, som er internasjonal spesialist i indremedisin for smådyr og jobbar ved NMBU Veterinærhøgskolen, Dyresykehuset – smådyr. Foto: NMBU

Hjå andre hundar kan sjukdommen bli dramatisk, forklarar Nerhagen. Utviklinga kan også gå svært fort. Det kan ta timar frå hunden har relativt grei allmenntilstand til han er tydeleg sjuk:

– Om hunden har, eller er nær ved å få blodforgifting, kan hunden få alvorlege kliniske teikn som at han knapt orkar å gå eller stå, er sløv og vanskeleg å få kontakt med og har store mengder med blodig diaré. Ein bør definitivt ta hunden til veterinær før han er så alvorleg sjuk.

Time til time

Nerhagen understrekar samstundes er det veldig uvanleg at hundane blir svært dårlege eller døyr utan å ha hatt andre kliniske teikn først. Symptoma vil også variere frå hund til hund. Eigarane må difor sjå etter endringar frå time til time.

– Hundar som har ein veldig rask reduksjon i allmenntilstanden, eller ikkje vil drikka eller kastar opp alt av mat og drikke, skal undersøkjast av veterinær. Har du ein hund med diaré og oppkast, men som elles er i god form, kan du vurdera å sjå an utviklinga. Utfordringa er at det både kan gå veldig bra, men at det også kan utvikla seg vidare. Ein hund med ikkje-blodig diaré vil til dømes fint kunne bli betre innan 24–48 timar med skånekost og probiotikum (tilskot med gode bakteriar). Ein annan hund med ikkje-blodig diaré kan derimot ha ei gradvis utvikling, bli allment dårleg og krevja veterinærbesøk. Det viktigaste er difor å følgja med på hunden.

Sjeldne dødsfall

Hausten 2019 døydde så mange som 42 norske hundar av akutt hemoragisk diarésyndrom. Ei så høg dødelegheit er svært uvanleg, påpeikar Nerhagen, som understrekar at dei færraste hundar som får behandling, døyr. Av dei som døyr, døyr også somme av komplikasjonar, og ikkje sjølve sjukdomen. Utan behandling vil derimot mange fleire døy. Utgiftene til veterinærbehandling kan også påverka utfallet. Å ha ein hund hospitalisert i fleire døgn med intensivbehandling er kostbart, påpeiker Nerhagen til Nynorsk pressekontor.

Etter dødsfalla i 2019 gjekk difor NMBU, Veterinærinstituttet og Mattilsynet saman for å forska på årsaka til syndromet. At tilstanden inneheld ordet «syndrom», betyr i seg sjølv at det ikkje er funne éi enkelt årsak til alle tilfella, seier Nerhagen.

Så langt peikar forskinga mot førekomsten av to ulike bakteriar:

– Me har internasjonal evidens på at sjukdommen i omlag halvparten av tilfella blir forårsaka av ei unormal oppblomstring av bakterien Clostridium perfringens, som produserer eit giftstoff som bidreg til blodig diaré. Forsking ved NMBU Veterinærhøgskolen har også vist at ein del av hundepasientane i Noreg ser ut til å ha ei oppblomstring av bakterien Providencia alcalifaciens. Også her er det mistanke om at bakterien produserer giftstoff. Me forskar framleis på dette, nettopp for å prøva å forstå betre kva som skjer.

Bakterien C. perfringens finst mest sannsynleg i tarmen allereie som ein del av normalfloraen, men grunna endringar i tarmmiljøet kan det skje ei oppblomstring av bakterien som etter kvart produserer gift, seier Nerhagen. Det finst også fleire teoriar om kvar hundane får i seg P. alcalifaciens, men per i dag har ikkje forskarane kome fram til ei, einskild forklaring.

Sesongvariasjonar

Sjølv om syndromet opptrer gjennom heile året og førekomsten varierer frå år til år, har ein likevel sett ein viss auke i talet på pasientar om hausten. Ifølgje Nerhagen er det mistanke om at endringar i vêr og sesong, til dømes at det blir vått etter ein lengre tørr periode, eller kaldare og våtare, kan bidra til endringar i anten giftproduksjonen eller levevilkåret til bakteriane. Det kan i sin tur gi auka førekomst av sjukdommen hjå hundar.

Det er mistanke om at endringar i vêr og sesong, til dømes at det blir vått etter ein lengre tørr periode, eller kaldare og våtare, kan bidra til endringar i anten giftproduksjonen eller levevilkåret til bakteriane som forårsakar sjukdomen. Foto: Fretta

Om du mistenkjer at hunden din er sjuk, vil behandlinga variere ut frå kor dårleg den firbeinte er. Dei sjukaste hundane får gjerne støttebehandling i form av intravenøs væskebehandling, kvalmestillande, appetittstimulerande, hygienetiltak, skånekost og gode bakteriar. Det er også ein del forsking på fekal mikrobiell transplantasjon, der ein overfører avføring frå ein frisk hund til ein sjuk hund, men per no er resultata usikre, seier Nerhagen.

Han forklarer at antibiotika berre blir brukt når det er absolutt nødvendig:

– Hundar som er svært sjuke vil også trenga antibiotika for å behandle blodforgifting. Ettersom oppblomstringa av desse bakteriane i tarmen er svært kortvarige og giftstoffa allereie er produsert, gir me ikkje antibiotika rutinemessig. Antibiotika kan ha negative effektar på tarmen og derfor ønskjer me å minimera bruken til berre dei som absolutt treng det, og der kan det vera livreddande.

(©NPK)